Zimowe utrapienia
Czerw 25, 2014 Choroby zakaźne
Koło ratunkowe
Z żywieniowego punktu widzenia istotne jest nie tylko ograniczenie spożycia sodu, ale także zwiększenie podaży potasu. Działając na układ krążenia prowadzi on do spadku ciśnienia krwi i redukcji zmian miażdżycowych. Stosunek ilościowy tych pierwiastków w diecie powinien wynosić 1:1 (przy zalecanym spożyciu potasu około 2–3 g). Tymczasem, jak wynika z prowadzonych analiz żywieniowych, spożycie sodu sięga nawet 12–15 g na dobę! Przy tak dużych dysproporcjach pomiędzy sodem a potasem wyraźnie zwiększa się ryzyko chorób serca i układu krążenia. Zwiększenie ilości potasu jest więc istotne w przypadku spożywania produktów i potraw solonych, a także u osób z nadciśnieniem. Ryzyko niedoboru potasu może też wystąpić u intensywnie trenujących sportowców, przy dietach odchudzających, stosowaniu środków moczopędnych, bulimii oraz długotrwałym stresie.
Potas a nadciśnienie
W dotychczas prowadzonych badaniach stwierdzono, że spożywanie potasu w ilości 2,5–4 g na dobę wpływa na redukcję ciśnienia tętniczego krwi (u osób zdrowych oraz z nadciśnieniem). Mechanizm tego działania nie został w pełni wyjaśniony. Uważa się, że wpływ potasu może być wielokierunkowy. Zaliczany jest on do składników mineralnych hamujących reakcje miażdżycowe w naczyniach krwionośnych. Im bardziej drożne naczynia krwionośne, tym swobodniej krąży krew (w efekcie spada jej ciśnienie). Potas przyspiesza też wydalanie nadmiaru sodu przez nerki, ma wpływ na pracę hormonów. Zmniejsza m.in. wrażliwość serca na działanie amin katecholowych (adrenaliny) i angiotensyny II – hormonów powodujących wzrost ciśnienia krwi. Przy odpowiedniej podaży potasu serce pracuje wolniej i oszczędniej. Naczynia krwionośne są wtedy bardziej rozluźnione, co rzutuje na spadek ciśnienia krwi.
Zalety potasu
Mechanizm pozytywnego działania potasu na pracę serca i układu krążenia jest bardzo złożony. Wpływa on na obniżenie ciśnienia krwi, przeciwdziała także powstawaniu zmian miażdżycowych. W istotny sposób hamuje powstawanie w naczyniach krwionośnych wolnych rodników, które powodują ich mechaniczne uszkadzanie. Przyczyniają się do modyfikacji krążących we krwi związków tłuszczowych. Jednocześnie potas hamuje zlepianie się płytek krwi ograniczając tworzenie skrzepów oraz zmniejsza przyleganie makrofagów do ścian naczyń krwionośnych. Makrofagi to rodzaj komórek żernych, które pochłaniają cholesterol i związki tłuszczowe, a następnie przewożą je w głąb ścian naczyń krwionośnych. Nadmiernie „wypełnione” makrofagi obumierają w ich wnętrzu powodując dodatkowo rozwój stanu zapalnego. Potas wpływając pozytywnie na wszystkie te mechanizmy, może w istotny sposób hamować rozwój: miażdżyca, chorób serca czy udarów mózgu. Pierwiastek ten bezpośrednio wzmacnia serce, uaktywniając bardzo ważny enzym: ATP-azę, który pomaga dostarczać energię dla pracującego mięśnia sercowego. Zwiększa również przepuszczalność błony komórkowej (działa odwrotnie do wapnia, który ją zmniejsza). Dzięki temu wpływa na rozkurcz mięśnia sercowego, zwiększając okres jego wypoczynku.
Dla aktywnych
Większych ilości potasu w diecie potrzebują „sercowcy” i miłośnicy aktywnego stylu życia. Składnik ten posiada bowiem ogromny wpływ na funkcjonowanie komórek w okresie wytężonego wysiłku fizycznego. Potas odpowiada przede wszystkim za odpowiednie nawodnienie komórek oraz ich stan energetyczny. Reguluje transport glukozy przez błony komórkowe. Odgrywa ważną rolę w gromadzeniu zapasów glikogenu w mięśniach. Jest niezbędny w procesie skurczów mięśniowych. Ułatwia proces przewodzenia impulsów nerwowych. Jako minerał o działaniu alkalizującym (odkwaszającym) pełni także ważną rolę w regulacji gospodarki kwasowo-zasadowej. Niedobór tego minerału w diecie osób aktywnych fizycznie może objawiać się skurczami mięśniowymi, osłabieniem fizycznym i pogorszeniem ogólnej wydolności.
Gdzie szukać potasu?
Potas jest pierwiastkiem rozpowszechnionym w żywności, ponieważ stanowi składnik wszystkich żywych komórek roślinnych i zwierzęcych. Głównym jego źródłem w pożywieniu są nieprzetworzone produkty (warzywa, owoce, nasiona roślin strączkowych, ziemniaki, świeże mięso). W diecie polskiej znaczącym źródłem potasu są przede wszystkim ziemniaki. Dostarczają one prawie 40% ogólnego dziennego spożycia, kiedy inne produkty (mięso, przetwory mleczne, warzywa) jedynie po kilka–kilkanaście procent. Znacznym źródłem potasu są też: pomidory, banany, seler, marchew, suszone owoce. U osób zdrowych przestrzegających zasad racjonalnego żywienia, niedobór potasu nie powinien się pojawiać. Jednak rosnąca konsumpcja żywności przetworzonej z dodatkiem chlorku sodowego (soli kuchennej) oraz malejący udział świeżych warzyw i owoców powoduje, że maleje spożycie potasu, a wzrasta sodu (w stosunku do potasu). W niektórych przypadkach, korygowanie składu diety wymaga dodatkowo stosowania odpowiednich suplementów zawierających potas. Suplementację potasem powinny w szczególności rozważać osoby, których dieta jest dość bogata w sól i uboga w świeże warzywa.
Wskazaniami są także:
- nadciśnienie
- choroby naczyń krwionośnych
- nierówna praca serca
- często pojawiające się kurcze mięśniowe.
Większych ilości potasu potrzebują sportowcy i osoby zestresowane. Wysiłek fizyczny i nerwowy tryb życia mogą w niektórych przypadkach zwiększać zapotrzebowanie na ten składnik nawet kilkakrotnie.
